Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

POSTANOWIENIE

K., dnia 4 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: S. S.O. Wojciech Vogt

Sędziowie: S.S.O. Barbara Mokras

S.S.O. Janusz Roszewski - spr.

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2016 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku T. S.

przy udziale E. S., D. P., T. M., M. W.

o dział spadku, podział majątku wspólnego, stwierdzenie nabycia spadku

w przedmiocie zażalenia wnioskodawcy

na zarządzenie Przewodniczącego w Sądzie Rejonowym w Kaliszu

z dnia 29 czerwca 2016 r., sygn. akt I Ns 1330/16

postanawia:

uchylić zaskarżone zarządzenie.

S.S.O. Barbara Mokras S. S.O. Wojciech Vogt S.S.O. Janusz Roszewski

Sygn. akt II Cz 543/16

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z dnia 29 czerwca 2016 r. przewodniczący w Sądzie Rejonowym
w K. zwrócił wniosek złożony przez profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego przez T. S., w którym zawarto żądanie o dokonanie działu spadku
po E. C. a także o stwierdzenie nabycia spadku po E. C. i po E. M. z.d. C. z uwagi na niewłaściwe jego opłacenie.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożył profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy, domagając się jego uchylenia.

W uzasadnieniu wskazano, iż złożony wniosek nie zawierał żądania dokonania podziału majątku wspólnego, a jedynie dokonania działu spadku. Wprawdzie bowiem
w chwili śmierci E. C. był żonaty, jednak skoro żona spadkodawcy zmarła przed wszczęciem niniejszej sprawy to nie ma konieczności dokonywania podziału majątku wspólnego małżonków C. gdyż zdaniem skarżącego z mocy prawa stali się oni współwłaścicielami tego majątku w częściach ułamkowych po ½ części. Skarżący zakwestionował również zwrot całego wniosku, skoro Przewodniczący stwierdził jedynie brak opłaty od wniosku o podział majątku wspólnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Analizując zarzuty zażalenia i stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego zarządzenia wskazania wymaga, iż skarżący pełnomocnik zupełnie nie zauważa faktu, iż gdy udział w majątku, który był objęty wspólnością małżeńską, jest składnikiem masy spadkowej, i gdy wcześniej nie doszło do przesądzenia ewentualnych zwrotów z tytułu nakładów
i wydatków, konieczne staje się połączenie w jednym postępowaniu działu spadku
z podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej. Dopóki bowiem nie nastąpi przesądzenie wspomnianych zwrotów, dopóty nie jest możliwe, nieodzowne według art. 684 k.p.c., ustalenie składu i wartości dzielonego spadku. W takim wypadku oprócz wniosku o dział spadku, niezbędne jest zatem złożenie wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności (post. SN z 21.10.1998 r., sygn. akt II CKU 56/98, publ. Prok. i Pr. 1999, Nr 2, uchw. SN z 2.3.1972 r., sygn. akt III CZP 100/71, publ. OSNC 1972, poz. 129). Wskazania przy tym wymaga, że dopuszczalność połączenia w jednym postępowaniu działu spadku i podziału majątku wspólnego wynika z przepisów art. 689 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. (na co zwrócił uwagę SN w wytycznych w uchwale z 15.12.1969 r., sygn. akt III CZP 12/69, publ. OSN 1970, Nr 3, poz. 39).

W realiach niniejszej sprawy nie zastąpi rozstrzygnięcia Sądu stanowisko pełnomocnika, który w rzeczywistości swoim oświadczeniem usiłuje zastąpić konieczne
w niniejszym stanie faktycznym orzeczenie Sądu, iż udziały w majątku wspólnym małżonków E. C. i K. C. są równe, stąd ułamkowa część współwłasności E. C. stanowi ½ w każdym składniku majątku wspólnego (co można akceptować z uwagi na brzmienie art. 43 § 2 k.r.o.). Nie zasługuje jednak na aprobatę stanowisko, że nie ma potrzeby dokonywania analizy konieczności rozliczeń wynikających z wydatków i nakładów. Skarżąca tego rodzaju twierdzeniami pomija okoliczność, że w braku wcześniejszego rozstrzygnięcia tych kwestii tego rodzaju ustalenia pozostają w wyłącznej kompetencji Sądu w sprawie o podział majątku wspólnego i to Sąd, na podstawie twierdzeń uczestników postępowania i przedstawionego materiału dowodowego, ma obowiązek i uprawnienie do ustalenia jakie składniki wchodzą w skład podlegającego podziałowi majątku a także poczynienie ustaleń w zakresie rozliczenia ewentualnych wydatków i nakładów. Konieczność rozstrzygnięcia wskazanych kwestii przez Sąd wynika z pominiętego w zażaleniu faktu, że w chwili śmierci E. C. pozostawał w związku małżeńskim a w postępowaniu o dział spadku Sąd ustala skład i stan spadku według chwili jego otwarcia ( art. 924 k.c.), natomiast wartość – według cen w chwili dokonywania działu (uchwała SN z dnia 27 września 1974 r., III CZP 58/74, OSNCP 1975, nr 6, poz. 90; podobnie orzeczenie SN z dnia 16 maja 1950 r., C 72/50, OSN 1951, nr 1, poz. 12). Z tej też przyczyny skoro niniejsze postępowanie dotyczy wyłącznie działu spadku po E. C. koniecznym było uprzednie dokonanie również podziału majątku wspólnego.

Mając na uwadze powyższe rozważania nie sposób podzielić wywodów zażalenia,
iż dla osiągnięcia celu postępowania, jaki według złożonego wniosku jest dział spadku po E. C. nie ma konieczności dokonania podziału majątku wspólnego między tym spadkodawcą a jego zmarłą w 2003 r. żoną. Okoliczności tej w żaden sposób nie zmienia oczywisty, wymownie eksponowany w zażaleniu, fakt, że z chwilą śmierci E. C. między małżonkami ustała wspólność majątkowa małżeńska.

Skoro zatem z uzasadnienia wniosku inicjującego niniejsze postępowanie wynikało jasno i w sposób nie budzący wątpliwości, iż brak jest wcześniejszego rozstrzygnięcia
w przedmiocie nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 43 § 2 k.r.o.) oraz
w przedmiocie zwrotu wydatków i nakładów (art. 45 k.r.o.), a spadkodawca w chwili śmierci był żonaty, to Przewodniczący zasadnie przyjął, iż przedmiotowy wniosek powinien zawierać w sobie żądanie dokonania podziału majątku wspólnego, który podlega stosownej opłacie stałej. W obliczu jednak kategorycznego, choć oczywiście błędnego stanowiska profesjonalnego pełnomocnika, których to rozważań zasadnie nie podzielił Przewodniczący, nie było podstaw do zwrotu złożonego wniosku a do wezwania pełnomocnika, z wyznaczeniem stosownego terminu, do złożenia wniosku o podział majątku wspólnego pod rygorem zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (por. . uchwałę SN z dnia 2 marca 1972 r., sygn. akt III CZP 100/71, publ. OSNCP 1972, nr 7–8, poz. 129 z glosą L. Steckiego, OSPiKA 1973, z. 7–8, poz. 149 i omówieniem B. Dobrzańskiego, Przegląd orzecznictwa, NP 1973, nr 4, s. 525; idem, Przegląd orzecznictwa, NP 1974, nr 3, s. 338 oraz W. Siedleckiego, PiP 1974, z. 11, s. 139; a także uzasadnienie uchwały SN z dnia 12 czerwca 1986 r., sygn. akt III CZP 26/86, publ. OSNCP 1987, nr 5–6, poz. 73).

Odnosząc się do zarzutu o niezasadnym zwrocie całego wniosku podzielić należy stanowisko skarżącej pełnomocnik, iż skoro wnioski o stwierdzenie nabycia spadku po E. C. i po E. M. z.d. Chałupskiem zostały właściwie opłacone i spełniają pozostałe wymogi formalne nie było podstaw do zwrotu wniosku również w tym zakresie, albowiem sprawy te mają byt samodzielny i niezależny od sprawy
o dział spadku a zatem możliwe było nadanie tym wnioskom dalszego biegu.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

S.S.O. Barbara Mokras S. S.O. Wojciech Vogt S.S.O. Janusz Roszewski