Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2023 r. w Kaliszu

odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 grudnia 2022 r. Nr nr (...)

w sprawie M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 20 grudnia 2022 r. znak nr (...) w ten sposób, że ustala, iż podstawa wymiaru składek M. K. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca działalność gospodarczą na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wynosi 14.805zł (czternaście tysięcy osiemset pięć) a na ubezpieczenie zdrowotne 8.000zł (osiem tysięcy).

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz M. K. kwotę 180zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Ewa Nowakowska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.12.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia M. K. podlegającego ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca działalność gospodarczą za miesiąc wrzesień 2022r. wynosi co do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz chorobowego i wypadkowego kwotę 3553,20zł, a co do zdrowotnego 8000zł, gdyż zadeklarowanie przez niego wysokiej podstawy 14.805zł nie znajduje racjonalnych podstaw w dochodach uzyskiwanych z działalności, a okoliczności sprawy wskazują, że służyło nabyciu wysokiego zasiłku chorobowego, bo za okres 02.10.2022r. do 16.10.2022r. i od 03.11.2022r. do 06.11.2022r. złożył wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do sądu M. K. domagając się przyjęcia zadeklarowanej przez niego podstawy wymiaru składek co do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz chorobowego i wypadkowego kwotę 14.805zł, a co do zdrowotnego 8000zł podnosząc, że ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania zadeklarowanej podstawy wymiaru składek jeśli mieści się ona w granicach określonych w ustawą i nie jest stosownym, by organ ten oceniał co jest dla niego priorytetem w życiu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił co następuje:

Poza sporem jest, że M. K. od 17.10.2019r. zgłosił w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej działalność gospodarczą w zakresie usług fizjoterapeutycznych i osteopatycznych dzieci i dorosłych. Z tego tytułu zgłoszony był tylko do ubezpieczeń zdrowotnych, gdyż równolegle pozostawał w zatrudnieniu do 30.08.2022r. osiągając tam wynagrodzenie powyżej minimalnej płacy.

Od 1.09.2022r. dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń w pełnym zakresie z tytułu działalności gospodarczej i zadeklarował podstawę wymiaru składek co do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz chorobowego i wypadkowego kwotę w kwocie 14.805zł, a co do zdrowotnego 8000zł.

Następnie za okres 02.10.2022r. do 16.10.2022r. i od 03.11.2022r. do 06.11.2022r. złożył wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego.

Z podsumowania księgi przychodów i rozchodów za październik 2022r. wynika, że łączny przychód uzyskał w kwocie ponad 49 tys zł, przy czym w maju 2022. Przychód wynosił 8.150zzł, a we wrześniu 2022r. 15.950zl.

Analiza księgi przychodów o rozchodów z działalności prowadzonej przez M. K. w 2022r. wskazuje, że w okresie od stycznia do kwietnia wykazywał wartość sprzedanych usług od 2455zł do styczniu, przez 2497zł w lutym i kwietniu, po 2.937zł w marcu. W maju wartość ta wzrosła do 8.150 zł w a do 9.000zł w czerwcu. Następnie za lipiec wyniosła 15.500zł, za sierpień 16.300zł, za wrzesień 15.050zł. W październiku nastąpił spadek wartości sprzedanych usług do 11. 552zł,w listopadzie do 8.655zł, ale w grudniu ponowny wzrost do kwoty 14.800zł. Za cały rok przychód z działalności gospodarczej odwołującego się wyniósł 110.293zł.

W roku 2023 wartość sprzedanych usług utrzymywała się ponownie na wysokim poziomie: od 15.000zł w lutym, przed 16.400zł w styczniu i 16.950zł w marcu. ( dowód- wydruki z księgi przychodów k 29-30)

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 18 ust.8 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U 2021 poz. 423 ze zm.) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych o których mowa w art. 8 ust.6 pkt 1 (czyli prowadzących działalność gospodarczą) gospodarczej stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie art.19 ust.10 na dany rok kalendarzowy. Z kolei zgodnie z art.20 ust.1-3 /.w ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art.19 ust.10.

W kwestii dopuszczalności podważania przez organ rentowy kwestionowania zadeklarowanej postawy wymiaru składek zauważyć należy, że inna jest sytuacja osób ubezpieczonych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i inna osób ubezpieczonych z tytułu stosunku pracy.

Co do tych ostatnich z ukształtowanego orzecznictwa sądów wynika, że takie badanie zarówno tytułu do ubezpieczenia jak i wskazanej podstawy wymiaru jest dopuszczalne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że umowa o pracę była sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego, lub zmierzała do obejścia prawa. Ważność umowy o pracę jest oceniana pod kątem art. 58 K.C. w związku z art.300 K.P. Ocenie podlega zgodność z normami prawa cywilnego nie stosunek ubezpieczenia społecznego, ale związany z nim stosunek o charakterze cywilnoprawnym. (patrz m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 21.10.2008r. IIUK71/08., czy z 14.12.2005r. IIUK120/05) .

W wyroku z 07.02.2012r. (w sprawie IUK276/11) Sąd Najwyższy uznał, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej, a nie celowościowej, funkcjonalnej czy aksjologicznej, w opozycji do wykładni językowej, jeżeli prowadzi ona do jednoznacznych wniosków.

Stanowisko Sądu Najwyższego w kwestii braku prawa do kwestionowania zadeklarowanej postawy wymiaru składek jeśli mieści się w określonym przedziale po raz wyrażone po raz pierwszy w uchwale z II UZP 1/10 zostało później powtórzone m.in., w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z 11.07.2019r. w sprawie III UZP 1/19, a także w najnowszym wyroku z 02.03.2023r. w sprawie II NSNc 107/23.

O niedopuszczalności weryfikowania zdeklarowanej przez osobę podlegającą ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej postawy wymiaru składek jeśli mieści się ona w określonym ustawowo przedziale wypowiadały się też Sądy Apelacyjne.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z 15.07.2016r. IIIAUa 278/15 stwierdził, że potwierdzenie tytułu ubezpieczenia osoby prowadzącej działalność gospodarczą wyklucza możliwość weryfikacji zadeklarowanej przez nią wysokości podstawy wymiaru składek, o ile mieści się w zakreślonych prawem granicach. Analogicznie wypowiedział się też Sąd Apelacyjny w Gdańsku z wyroku z 20.04.2020r. w sprawie IIIAUa 1929/19.

Sąd ten zauważył przy tym, że wysokość świadczeń wypacanych z ubezpieczenia chorobowego nie zależy od uznania organu rentowego, więc w obowiązującym systemie prawnym problem świadczeń nadmierni wysokich w stosunku do krótkiego okresu opłacania składek nie stanowi argumentu do przyznania ZUS uprawnienia do weryfikacji zadeklarowanej przez płatnika podstawy wymiaru składek. Instrumenty przeciwdziałające wypłacie nieadekwatnie wysokich świadczeń wprowadzić mógłby wyłącznie ustawodawca, a dopóki tego nie uczyni brak jest możliwości kwestionowani zadeklarowanej kwoty podstawy wymiaru składek tak co do przedsiębiorcy jak i osoby z nim współpracującej, dla której jest płatnikiem składek.

Co do osób prowadzących własną działalność gospodarczą dopuszczalne jest podważanie wysokiej podstawy wymiaru składek wyłącznie jako elementu oceny ważności samego tytułu do objęcia ubezpieczeniem. Wskazane przez ZUS orzeczenia dotyczą właśnie takich sytuacji. Orzecznictwo w tej materii ukształtowało się w związku z licznymi przypadkami gdy po ukazaniu się uchwały Sądu Najwyższego w sprawie o sygn.akt IIUZP 1/10 kobiety w ciąży rejestrowały działalność nie w celu jej stałego prowadzenia, ale w celu zyskania świadczeń związanych z macierzyństwem niewspółmiernie wysokich w stosunku do wkładu składek do systemu. Tego dotyczą orzeczenie zacytowane przez organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie. Nie mają one jednak zastosowania w niniejszej sprawie.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy nie podważał tytułu M. K. do ubezpieczenia i w okolicznościach sprawy nie mógłby nawet takiego zarzutu postawić, gdyż wysokość przychodów w miesiącach poprzedzających podwyższenie podstawy wymiaru składek jak i późniejszych daje w pełni uzasadnienie do zadeklarowania podstawy wymiaru składek w górnych granicach dopuszczalnego limitu.

Co do zasady organ rentowy nie ma ku temu uprawnień jak wyżej była mowa.

Podzielając to ugruntowane stanowisko sądów zaskarżoną decyzję należało uznać za pozbawioną podstaw. Zaskarżona decyzja podlegała więc zmianie i zgodnie z art.477 ¹⁴ par 2 kpc orzeczono jak w pkt 1.wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.). Zgodnie z wyżej powołanym rozporządzeniem stawka minimalna radcy prawnego w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynosi 180 zł.