Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Romuald Kompanowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Piotr Durajczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2022 r. w Kaliszu

odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 19 kwietnia 2022 r. znak (...) Nr (...)

w sprawie Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

Oddala odwołanie.

Zasądza od odwołującej Z. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Romuald Kompanowski

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 kwietnia 2022 r. roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że Z. K. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym od dnia 01 grudnia 2020 r. a nadto podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe od 01 grudnia 2020 r. wynosi miesięcznie 0 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy wskazuje, że Z. K. nie świadczyła pracy na rzecz płatnika (...) Sp. z o.o. a zatem nie doszło do ukształtowania stosunku prawnego jaki wynika z umowy o pracę. Stworzono jedynie pozory zatrudnienia zgłaszając zainteresowaną do ubezpieczeń w celu uwiarygodnienia świadczenia pracy. W ocenie Oddziału ZUS zamiarem stron umowy o pracę nie była chęć faktycznej realizacji jej postanowień, a jedynie osiągnięcie korzyści wynikających ze statusu pracownika. Umowa taka nie doprowadziła do stosunku pracy, a tym samym nie zrodziła po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych obowiązku objęcia zainteresowanego ubezpieczeniami o jakich mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła Z. K. zaskarżając decyzję organu rentowego w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

błąd w ustaleniach faktycznych polegających na ustaleniu, że:

- w okresie od dnia 01 grudnia 2020 r. do dnia wydania decyzji przez ZUS odwołująca nie podjęła faktycznie pracy,

- odwołująca podjęła prace jedynie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczenia, a nie w celu jej wykonania,

- zgłoszenie odwołującej do ubezpieczenia było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i zmierzało do obejścia prawa.

naruszenie przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez niedokonanie wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w szczególności wydanie decyzji na podstawie opinii czy przypuszczeń,

naruszenie przepisu art. 35 § 1 i 3 kpa jako brak zachowania terminu na wydanie decyzji.

Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i uwzględnienie wniosku w całości.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie wskazując, że w ocenie organu zamiarem stron umowy o pracę nie była chęć faktycznej realizacji jej postanowień, a jedynie osiągnięcie korzyści wynikających ze statusu pracownika.

Na rozprawie w dniu 08 sierpnia 2022 r. Sąd postanowił wezwać do udziału w sprawie spółkę (...) Sp. z o.o. w O..

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca Z. K. urodzona (...) – z zawodu biolog molekularny – zawarła 01 grudnia 2020 r. z (...) Sp. z o.o. w O. umowę o pracę na czas nieokreślony od 01 grudnia 2020 r. W ramach tej umowy odwołująca, jako administrator sprzedaży miała wykonywać pracę w pełnym wymiarze etatu, za wynagrodzeniem w kwocie 8.160,00 zł brutto.

(dowód: umowa o pracę z dnia 01.12.2020 r.– akta organu rentowego)

Spółka (...) Sp. z o.o. została założona w 2019 r. i początkowo zajmowała się wynajmem samochodów, a we wrześniu 2019 r. została rozszerzona działalność o usługi budowalne. Z. K. była pierwszą osobą w firmie, dla której sporządzono umowę o pracę. Nie przyznano jej uprawnień do podpisywania dokumentów. Odwołująca ukończyła studia w 2019 r., przez pewien czas, nie pracowała a po wyjściu za mąż pozostawała na utrzymaniu męża. Nie szukała wcześniej pracy. W miejsce Z. K. nie zatrudniono innego pracownika.

Odwołująca posiada własny rachunek bankowy. Spółka także posiada rachunek bankowy w mBanku. Z. K. obecnie prowadzi działalność zajmującą się produkcją kołder, założoną w styczniu 2021 r.

W karcie ciąży ubezpieczonej jako przewidywana data porodu wskazano 14 sierpnia 2021 r.

(dowód: częściowo zeznania odwołującej Z. K. – k. 20v-21, częściowo zeznania J. W. – k. 34-35v, karta ciąży Z. K. – akta organu rentowego)

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd nie dał przy tym wiary treści dokumentów w zakresie opisanego w nich stosunku pracy oraz okolicznościom mającym ten stosunek potwierdzić, mając na względzie wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego w sprawie.

Zeznania Z. K. oraz płatnika składek okazały się niewiarygodne w przeważającej części. Na ich podstawie nie można przyjąć, że Z. K. faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek na podstawie umowy o pracę od dnia 1 grudnia 2020 roku. W ocenie Sądu, ani odwołująca ani płatnik składek nie potrafili wyjaśnić potrzeby zatrudnienia ani określić faktycznie wykonywanych obowiązków. Nie znalazło potwierdzenia w materiale sprawy aby odwołująca z tytułu rzekomo wykonywanej pracy uzyskiwała wynagrodzenie. Odwołująca tak jak i spółka dysponowała rachunkiem bankowym i nie było jakichkolwiek przeszkód aby wynagrodzenie wypłacane było w formie bezgotówkowej. W takich realiach, niewiarygodne staje się wypłacanie należności, i to w kwotach przekraczających kwoty nie tylko dla bieżących wydatków związanych z codziennymi zakupami ale również z tymi, które maja charakter okresowy na pokrycie opłat za media.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, osobom tym w razie choroby lub macierzyństwa przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę, nie chce aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Okoliczność, iż strony sporządziły umowę o pracę, nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż działanie stron w sytuacji gdy wiadomo było, iż odwołująca w krótkim czasie będzie chciała korzystać ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie można wyrazić akceptacji dla nagannych i szkodliwych społecznie zachowań, stanowiących przejaw szerszego zjawiska wyłudzania świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych, polegającego na zawieraniu umów na korzystnych warunkach na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i to w wysokości ustalonej od wygórowanego wynagrodzenia za pracę.

ZUS ma prawo ocenić sporządzoną umowę o pracę i uznać ją za pozorną, sprzeczną z prawem czy zasadami współżycia społecznego co ma skutki dla ubezpieczonego w zakresie istnienia podstawy ubezpieczenia (por. Wyrok SN, sygn. akt III UK 200/04, opublikowany w Rzeczpospolitej 2005 r., Nr 50, str. C-1). Podzielając ten pogląd dodać należy, iż rzeczą przedsiębiorcy jest zatrudnianie pracowników dla realizacji celów gospodarczych z tą działalnością związanych, lecz okoliczności te nie są obojętne dla organu rentowego, gdy ciężar utrzymania ubezpieczonego przerzucany jest na fundusze publiczne. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.01.2005 r. II UKN 141/04 (OSNC 2005 Nr.15 /235). O pozorności umowy decydują okoliczności jej zawarcia, cel jaki strony chciały osiągnąć i charakter wykonywanych czynności.

Okoliczność, iż strony sporządziły dokumenty związane zwykle z nawiązaniem stosunku pracy, nie znaczy jeszcze, iż do nawiązania stosunku pracy doszło.

Celem zawarcia umowy o pracę jest nawiązanie stosunku pracy, a więc świadczenie przez pracownika pracy przez określony, dłuższy okres, w zamian za wynagrodzenie.

Pośrednim celem zatrudnienia jest także uzyskanie stażu emerytalnego czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek zajścia ryzyka choroby, wypadku, starości.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu jedno - dwumiesięcznych składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza ZUS. Nie może być tak, iż konstruuje się stosunek prawny pod istniejącą sytuację, nie dla realizacji celu jakiemu ten stosunek ma służyć a dla osiągnięcia innych celów, a więc uzyskania świadczeń, do których strony tego stosunku nie spełniały warunków.

Tymczasem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdził, aby Z. K. faktycznie wykonywała obowiązki wynikające z umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) Sp. z o.o.

Przede wszystkim podkreślić należy, że płatnik nie wykazał rzeczywistej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej. Nieprzekonujące są twierdzenia odwołującej i płatnika, że pracodawca potrzebował pracownika – administrator biura, do którego obowiązków należała według relacji płatnika składek „szeroko pojęta praca biurowa”. Odnosząc się do tak określonych obowiązków ubezpieczonej strony nie udowodniły, że odwołująca wykonywała jakiekolwiek z nich. Na tą okoliczność nie powołały żadnego dowodu, który potwierdziłby faktyczne ich wykonywanie. Ani odwołująca ani słuchany w charakterze płatnika J. W., nie potrafili dokładnie sprecyzować jakie odwołująca wykonywała obowiązki. Płatnik zeznał, że odwołująca nie miała żadnego kontaktu z kontrahentami, odwołująca nie była w stanie przytoczyć jaka była treść czy przedmiot deklarowanej odbieranej korespondencji. Odwołująca wskazała, że wynagrodzenie otrzymywała w gotowce, mimo iż posiadała własnych rachunek bankowy.

Dlatego też Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom ubezpieczonej i płatnika składek w zakresie, w jakim wyjaśniali, że odwołująca wykonywała wszystkie zakreślone zakresem obowiązków czynności, tym samym w istocie wykonując obowiązki pracownicze. Strony nie potrafiły powołać także żadnych świadków, którzy byliby świadkami wykonywania przez nią deklarowanych czynności. Zatem w niniejszej sprawie wnioskodawczyni ani płatnik nie zdołali wykazać, że ubezpieczona rzeczywiście świadczyła pracę, a zlecone czynności uzasadniały stworzenie stanowiska pracy, z którym wiązały się obowiązki wymagające pracy w pełnym wymiarze czasu pracy za 8.160 zł miesięcznie.

Nadto, z doświadczenia życiowego wynika, iż pracodawca, zatrudniając nowego pracownika, nie tylko proponuje mu umowę na czas próbny, względnie określony, celem sprawdzenia jego umiejętności, ale również proponuje takiemu pracownikowi zdecydowanie niższe wynagrodzenie.

Ponadto należy wskazać, że gdyby stanowisko pracy stworzone dla wnioskodawczyni było niezbędne, płatnik poszukałby innej osoby do świadczenia pracy na jego rzecz na wskazanym stanowisku. Tymczasem ani przed, ani od momentu przejścia skarżącej na zwolnienie lekarskie związane z ciążą płatnik nie zatrudnił pracownika w celu jej zastępstwa, wykonując jak dotychczas jej (deklarowane) obowiązki. Za tak wygórowaną płacę nie byłoby problemu, by znaleźć wielu chętnych do pracy, gdyby była taka potrzeba u pracodawcy.

Zdaniem Sądu potrzeby takiej jednak nie było.

Wypada też zauważyć, że co prawda w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4.08.2005 roku, II UK 320/04 (OSNP 2006 nr 7-8, poz. 122), przyjęto, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § 1 k.c.), a w wyroku z 25.01.2005 roku, II UK 141/04 (OSNP 2005, nr 15, poz. 235), że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp), niemniej jednak nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka) przy ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy (wyrok Sądu Najwyższego z 18.10.2005 roku, II UK 43/05, OSNP 2006/15-16) oraz wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 14.02.2012 roku, III AUa 1477/11 – Lex nr 1135412).

W tym stanie rzeczy Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za radców prawnych (tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) zasądzając od odwołującej Z. K. rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę w wysokości stawki minimalnej – 180 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sędzia Romuald Kompanowski