Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Stanisław Pilarczyk

Protokolant: st.sekr.sądowy Piotr Durajczyk

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2024 r. w Kaliszu

odwołania R. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 20 marca 2023 r. Nr (...)

w sprawie R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 20 marca 2023 r. znak (...) w ten sposób, iż umarza odwołującemu R. K. należności z tytułu składek na:

a)  ubezpieczenie społeczne – za okres 4/2001, 6/2001, 8/2001-5/2002, 7/2002-2/2009 w łącznej kwocie 83 834, 69 złotych, w tym z tytułu:

składek – 41 940,14 zł,

odsetek – 40 502,00 zł,

dodatkowej opłaty – 1 392,55 zł,

b)  ubezpieczenie zdrowotne – za okres 4/2001, 6/2001, 8/2001-4/2002, 7/2002-5/2007, 7-12/2007, 2-5/2008, 7/2008-2/2009 w łącznej kwocie 26 859,22, w tym z tytułu:

składek – 13 582,25 zł,

odsetek – 12 886,00 zł,

dodatkowej opłaty – 390, 87 zł,

c)  Fundusz Pracy – za okres 4/2001, 6/2001, 8/2001-5/2002, 7-8/2002, 10/2002, 1-2/2003, 4-5/2003, 10/2003-11/2006, 1/2007-2/2009 w łącznej kwocie 4 975,52 zł w tym z tytułu:

składek – 2 533,96 zł,

odsetek – 2 366,00 zł,

dodatkowej opłaty – 75,56 zł

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz odwołującego R. K. kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w R., odmówił R. K. umorzenia składek na:

a)  ubezpieczenie społeczne za miesiąc kwiecień 2001 roku, czerwiec 2001 roku, za okres od sierpnia 2001 roku do maja 2002 roku, od lipca 2002 roku do lutego 2009 roku, w łącznej kwocie 83 834,69 zł, w tym z tytułu:

- składek – 41 940 zł;

- odsetek – 40 5802,00 zł;

- dodatkowej opłaty 1 392,55 zł;

b)  ubezpieczenie zdrowotnej za miesiąc kwiecień 2001 roku, czerwiec 2001 roku, za okres od sierpnia 2001 roku do kwietnia 2002 roku, od lipca 2002 roku do maja 2007 roku, od lipca 2007 roku do grudnia 2007 roku, od lutego 2008 roku do maja 2008 roku, od lipca 2008 roku do lutego 2009 roku, w łącznej kwocie 26 859,22 zł, w tym z tytułu:

- składek – 13 582,35 zł;

- odsetek – 12 886,00 zł;

- dodatkowej opłaty – 390,87 zł;

c)  Fundusz Pracy za miesiąc kwiecień 2001 roku, czerwiec 2001 roku, za okres od sierpnia 2001 roku do maja 2002 roku, od lipca 2002 roku do sierpnia 2002 roku, za miesiące styczeń i luty 2003 roku, kwiecień i maj 2003 roku, za okres od października 2003 roku do listopada 2006 roku, od stycznia 2007 roku do lutego 2009 roku, w łącznej kwocie 4 975,52 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy, przywołując art. 1 ust. 10, 12 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1551), zwaną dalej abolicyjną, wskazał, że R. K. nie spełnia warunku określonego w powyższych przepisach ustawy abolicyjnej, albowiem co prawda uregulował on niepodlegające umorzeniu należności z tytułu składek, ale nie uregulował kosztów egzekucyjnych od należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy w terminie, określonym decyzją z dnia 18 lutego 2014 roku o warunkach umorzenia, który to termin upłynął 21 marca 2015 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył R. K., wnosząc o jej zmianę, podnosząc, iż wszystkie wymagane należności spłacił on w terminie zgodnie z układem ratalnym.

Organ rentowy, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w decyzji.

Sąd poczynił następujące ustalenia

Odwołujący R. K. wnioskiem z dnia 25 kwietnia 2013 roku zwrócił się o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, na podstawie cytowanej wyżej ustawy abolicyjnej, za okres od stycznia 1999 roku do 28 lutego 2009 roku.

Decyzją z dnia 18 lutego 2014 roku organ rentowy określił należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy, podlegające umorzeniu na dzień 25 kwietnia 2013 roku i wskazał, że warunkiem umorzenia jest spłata należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia zapłaty.

(dowód – decyzja organu rentowego z dnia 18 lutego 2014 roku – k. 82 akt ZUS)

Decyzja ta nie została zaskarżona i uprawomocniła się.

W dniu 24 kwietnia 2014 roku rentowy poinformował odwołującego, iż warunkiem umorzenia należności, jakie wynikają z decyzji z dnia 18 lutego 2014 roku, jest nieposiadanie niepodlegających umorzeniu należności, w tym kosztów egzekucyjnych, naliczonych przez dyrektora Oddziału ZUS, Naczelnika Urzędu Skarbowego lub Komornika sądowego, ale nie określono wysokości tych kosztów.

(dowód – pismo organu rentowego – k. 87 akt ZUS)

W dniu 20 marca 2015 roku Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. rozłożył R. K. koszty egzekucyjne, w wysokości 10 023,80 zł, na 12 rat, ze spłatą ostatniej raty do dnia 22 marca 2016 roku. Powyższe koszty egzekucyjne zostały spłacone przez odwołującego w terminie określonym w układzie ratalnym.

(dowód – postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. z dnia 20 marca 2015 roku – k. 89 akt ZUS, dowody wpłaty – k. 10-15 akt sądowych)

Należności z tytułu składek, niepodlegające umorzeniu, zostały objęte układem ratalnym nr (...) z dnia 20 marca 2015 roku, z termin płatności ostatniej raty przypadającym na dzień 10 maja 2021 roku. Odwołujący wywiązał się z zawartego układu ratalnego z dnia 20 marca 2015 roku i ostatnią ratę uiścił w dniu 5 maja 2021 roku. W dniu 31 maja 2021 roku i 22 września 2022 roku Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. poinformował organ rentowy, iż koszty egzekucyjne, należne organowi rentowemu na tytuły wykonawcze wystawione przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, powstałych w wyniku czynności egzekucyjnych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego nie podlegające umorzeniu nie zostały uregulowane przez odwołującego.

(dowód – pisma Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. – k. 108-120, k. 146-157 akt ZUS)

Postanowienie z dnia 20 maja 2015 roku, o rozłożeniu na raty kosztów egzekucyjnych w wysokości 10 023,80 zł, dotyczyło kosztów egzekucyjnych powstałych na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K..

(okoliczności niesporne)

W maju 2023 roku R. K., w rozmowie telefonicznej z pracownikiem Pierwszego Urzędu Skarbowego, dowiedział się, iż posiada zaległości z tytułu kosztów egzekucyjnych należnych organowi rentowego, niepodlegających umorzeniu przypisanych do tytułów wykonawczych wystawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 8 750 zł. W dniu 11 maja 2023 roku odwołujący opłacił powyższe koszty egzekucyjne w wysokości 8 750 zł. Po dniu 11 maja 2023 roku R. K. nie posiada żadnych zaległości z tytułu należności z tytułu kosztów egzekucyjnych ani te4ż zaległości w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

(dowód – pismo Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. z dnia 29 sierpnia 2023 roku – k. 45 akt sądowych, pismo organu rentowego z dnia 30 sierpnia 2023 roku – k. 44 akt sądowych, pismo Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w K. z dnia 12 maja 2023 roku – k. 16 akt sądowych)

Organ rentowy żadnym pismem nie informował odwołującego o wysokości należnych organowi rentowemu kosztów egzekucyjnych niepodlegających umorzeniu. Nie nastąpiło to ani w okresie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji nr (...) z dnia 18 lutego 2014 roku, ani po wpłacie ostatniej raty składek niepodlegających umorzeniu z dnia 5 maja 2021 roku.

(dowód – zeznania odwołującego z dnia 18 lipca 2023 roku [00:01:40][00:23:32] i z dnia 30 stycznia 2024 roku [00:04:22][00:17:59])

Uzasadnienie prawne

Ustawa z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. z 2012 roku poz. 1551) różnicuje koszty egzekucyjne na dwa zakresy. Stosownie do art. 1 ust. 1 tej ustawy na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lutego 2009 roku obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 poz. 1230 t.j.) obliguje się ZUS do umorzenia nieopłaconych składek na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lutego 2009 roku oraz należnych od nich kosztów egzekucyjnych, naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Możliwe jest umorzenie tylko składek wymienionych w art. 1 ust. 1 i 6 tej ustawy (a więc głównie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne) oraz należnych od tych składek kosztów egzekucyjnych.

W myśl art. 1 ust. 10 ustawy, warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 roku, do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

„Należności niepodlegające umorzeniu” – to należności z tytułu składek za pracowników zatrudnionych przez przedsiębiorcę lub osób współpracujących. Ponadto ustawa abolicyjna dotyczy okresu od 1 stycznia 1999 roku do 28 lutego 2009 roku, co powoduje brak możliwości umorzenia na tej podstawie zaległości powstałych przed 1 stycznia 1999 roku oraz po 28 lutego 2009 roku. Ustawa przewiduje umorzenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej; a contrario nie obejmuje osób podlegających dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym. Ponadto ustawa abolicyjna nie przewiduje możliwości umorzenia należności, które zostały zapłacone, a także umorzenia składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy osoby, która ma zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 roku do 28 lutego 2009 roku, ale jednocześnie nie ma zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za te same okresy, bądź zadłużenie z tego tytułu nie będzie podlegało umorzeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2021 roku, I USKP 25/21,Lex nr 3229396). Koszty egzekucyjne od tych wszystkich składek obejmują drugi zakres kosztów egzekucyjnych.

Różnorodność tych zakresów i sytuacji faktycznych oraz fakt, że koszty te mogą być rozdzielone na ZUS, urząd skarbowy i komornika sądowego, w praktyce może bardzo utrudnić lub nawet uniemożliwić wnioskodawcom precyzyjne obliczenie kosztów egzekucyjnych od części należności niepodlegających umorzeniu i ich zapłatę, dlatego w unormowaniach tych w sposób jednoznaczny zaakcentowano, że chodzi o koszty egzekucyjne „naliczone” przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego; ustawodawca nie zobligował więc dłużnika do samodzielnego obliczenia tych kosztów i ich opłacenia.

Zgodnie z art. 1 ust. 11 i 12 ustawy abolicyjnej, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. W przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Termin 12 miesięcy ma charakter relatywnie prekluzyjny i należy go odnosić do sytuacji, w której nie zawarto układu ratalnego lub nie odroczono terminu płatności. Umowa ratalna może wykraczać poza okres 12 miesięcy od decyzji wstępnej. W przypadku rozłożenia należności na raty warunek nieposiadania niepodlegających umorzeniu należności „uważa się za spełniony po ich opłaceniu” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2021 roku, I USKP 39/21, Lex nr 3245298). W wyroku tym podkreślono, iż „Wykładnia art. 1 ust. 13 pkt 2 w związku z art. 1 ust. 10 ustawy z 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, prowadzi do konkluzji, że nie jest uzasadniona odmowa umorzenia należności składkowych z powodu nie zapłacenia przez wnioskodawcę w terminie 12 miesięcy niepodlegających umorzeniu kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego, jeżeli w tym terminie nie doręczono wnioskodawcy adekwatnego wyliczenia kosztów egzekucyjnych, natomiast został zawarty układ ratalny, wykraczający ponad ten okres. W takiej sytuacji weryfikacja uiszczenia kosztów egzekucyjnych w części niepodlegającej umorzeniu następuje według stanu na dzień zapłaty ostatniej raty. Co najmniej dwa tygodnie przed tym dniem Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien poinformować wnioskodawcę o wysokości tych kosztów i sposobie ich zapłaty na rzecz poszczególnych organów egzekucyjnych. Brak takiej informacji, powodujący niezapłacenie w terminie kosztów egzekucyjnych, nie powinien powodować dla wnioskodawcy negatywnych skutków. Zgodnie z art. 1 ust. 11 i 12 ustawy z 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. W przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.”.

Termin 12 miesięcy ma charakter relatywnie prekluzyjny i należy go odnosić do sytuacji, w której nie zawarto układu ratalnego lub nie odroczono terminu płatności. Umowa ratalna może wykraczać poza okres 12 miesięcy od decyzji wstępnej. W przypadku rozłożenia należności na raty warunek nieposiadania niepodlegających umorzeniu należności „uważa się za spełniony po ich opłaceniu”. Oznacza to, że weryfikacja spełnienia warunku nieposiadania niepodlegających umorzeniu należności powinna nastąpić według stanu na dzień zapłaty ostatniej raty przewidzianej w układzie ratalnym – mimo wcześniejszego zobowiązania wnioskodawcy przez ZUS do ich zapłaty w okresie 12 miesięcy. Tę regułę należy odnieść także do kosztów egzekucyjnych od należności niepodlegających umorzeniu, jeżeli w terminie 12 miesięcy od doręczenia decyzji warunkowej nie dokonano naliczenia tych kosztów egzekucyjnych i adekwatnej informacji nie doręczono wnioskodawcy.

W ocenie Sądu Najwyższego oznacza to, że weryfikacja spełnienia warunku nieposiadania niepodlegających umorzeniu należności powinna nastąpić według stanu na dzień zapłaty ostatniej raty przewidzianej w układzie ratalnym – mimo wcześniejszego zobowiązania wnioskodawcy przez ZUS do ich zapłaty w okresie 12 miesięcy. Tę regułę należy odnieść także do kosztów egzekucyjnych od należności niepodlegających umorzeniu, jeżeli w terminie 12 miesięcy od doręczenia decyzji warunkowej nie dokonano naliczenia tych kosztów egzekucyjnych i adekwatnej informacji nie doręczono wnioskodawcy.

Podobny pogląd wyraził Sad Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 9 czerwca 2022 roku (III AUa 1685/21,Lex nr 3440717), gdzie podkreślono, iż „Weryfikacja spełnienia warunku nieposiadania niepodlegających umorzeniu należności powinna nastąpić według stanu na dzień zapłaty ostatniej raty przewidzianej w układzie ratalnym – mimo wcześniejszego zobowiązania wnioskodawcy przez ZUS do ich zapłaty w okresie 12 miesięcy. Tę regułę należy odnieść także do kosztów egzekucyjnych od należności niepodlegających umorzeniu, jeżeli w terminie 12 miesięcy od doręczenia decyzji warunkowej nie dokonano naliczenia tych kosztów egzekucyjnych i adekwatnej informacji nie doręczono wnioskodawcy. Dłużnik nie ma obowiązku samodzielnego obliczenia kosztów egzekucyjnych od części należności niepodlegających umorzeniu jak i ich opłacenia.”.

W kolejnym wyroku z dnia 12 maja 2022 roku (III AUa 176/22, Lex nr 3363560) Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdził, iż ,,Nieudzielenie rzetelnej i wyczerpującej informacji przez organ rentowy o wszystkich należnościach niepodlegających umorzeniu, skutkujące brakiem ich uiszczenie w pełnej wysokości w terminie wynikającym z art. 1 ust. 11 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, nie może stanowić przeszkody do umorzenia należności w trybie art. 1 ust. 13 pkt 1 w związku ust. 10 tej ustawy.”.

Taki sam pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z z12 maja 2021 roku (III AUa 1984/20, Lex nr 3405371), gdzie podkreślono, iż „Nieudzielenie rzetelnej i wyczerpującej informacji przez organ rentowy o wszystkich należnościach niepodlegających umorzeniu, skutkujące brakiem ich uiszczenie w pełnej wysokości w terminie wynikającym z art. 1 ust. 11 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, nie może stanowić przeszkody do umorzenia należności w trybie art. 1 ust. 13 pkt 1 w związku ust. 10 tej ustawy.”.

We wcześniejszym wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2019 roku (III AUa 973/18, Legalis) natomiast podkreślił, iż

„1. Z istoty konstrukcji warunku, jako instytucji prawnej, należy wyprowadzić wniosek, że skuteczne obwarowanie czegoś warunkiem wymaga określenia tego warunku na tyle konkretnie, aby jego spełnienie było możliwe. Chodzi tu o takie określenie warunku, aby ubezpieczony wiedział, jakie skonkretyzowane w decyzji lub w okresie późniejszym zachowanie jest od niego oczekiwane. W przypadku warunku, jakim jest spłata należności, koniecznym jest, jeśli w decyzji nie wskazano kwot jakie ma uiścić, przynajmniej jeden raz wskazanie mu kwot tych należności przed upływem 12 miesięcznego terminu od uprawomocnienia się decyzji warunkowej, aby miał on realną możliwość spełnienia takiego warunku. Prawdą jest, iż przepisy prawa ubezpieczeń należy wykładać w sposób ścisły, ale z faktu tego tym bardziej można wyprowadzić wniosek, iż organ rentowy je stosujący powinien również ściśle określać obowiązki ubezpieczonego, zwłaszcza obwarowane warunkiem.

2. Ustawa o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność w odniesieniu do kosztów egzekucyjnych w art. 1 ust. 10 nakazuje ich naliczenie przez organy egzekucyjne (dyrektora oddziału ZUS, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego). Koszty te, w myśl art. 1 ust. 11 ww. ustawy, podlegają również spłacie w terminie 12. miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji warunkowej, w związku z tym naliczenie kosztów egzekucyjnych przez właściwy organ egzekucyjny powinno nastąpić w odpowiednim terminie, takim, by zainteresowany umorzeniem wnioskodawca mógł wypełnić ustawowy wymóg z art. 1 ust. 11 ww. ustawy. Nienaliczenie kosztów egzekucyjnych lub naliczenie ich w sposób niejednoznaczny, wymagający późniejszej korekty, dokonanej w szczególności tuż przed upływem terminu lub po jego upływie, nie może skutkować negatywnymi konsekwencjami dla ubezpieczonego w postaci odmowy umorzenia należności.”

Sąd Okręgowy podziela ten poglądy

Z ustaleń w rozpoznanej sprawie wynika, że zaskarżona decyzja o odmowie umorzenia należności została wydana po zrealizowaniu przez ubezpieczoną warunków umowy o rozłożenie na raty należności składkowych. Z akt ZUS wynika, że odwołujący R. K. w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia z dnia 18 lutego 2014 roku Nr (...) nie uzyskał informacji o wysokości kosztów egzekucyjnych Urzędu Skarbowego wynikających z tytułów wykonawczych wystawionych przez organ rentowy , które wyniosły 8750 zł. Z pisma wysłanego przez ZUS do odwołującego z dnia 24 kwietnia 2014 roku wynika, że została on poinformowany o że warunkiem umorzenia należności, o których mowa w decyzji Nr (...) z dnia 18 lutego 2014 roku, jest nieposiadanie niepodlegających umorzeniu między innymi kosztów egzekucyjnych jednak nie naliczono kosztów egzekucyjnych. Również po wpłacie ostatniej raty składek nie podlegających umorzeniu w dniu 5 maja 2021 roku odwołujący nie uzyskał informacji, iż nie zostały uregulowane jeszcze koszty egzekucyjne nie podlegające umorzeniu w wysokości 8 750 zł. Po ustaleniu, iż nie uregulowane zostały koszty egzekucyjne w wysokości 87 50 zł, odwołujący niezwłocznie je uregulował.

Powyższe okoliczności pozwalają na stwierdzenie, że organ rentowy nie miał podstaw do stanowczej odmowy umorzenia całości należności objętych wnioskiem abolicyjnym ze względu na niespełnienie warunku zapłaty kosztów egzekucyjnych, których nie naliczono w terminie rocznym od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia z art. 1 ust. 8 ustawy ani w terminie wynikającym z art.1 ust.12 ustawy

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z 20 marca 2023 roku i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Od uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1993 roku (II UZP 5/93 OSNCP 1993 Nr 11, poz. 194) jurydycznie utrwalony jest pogląd, że w sprawach o składki wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustala stosownie do wartości przedmiotu sporu, a nie według stawek ryczałtowych (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2013 roku, I UZP 1/13, OSNP 2013 nr 23-24, poz. 280, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2017 roku, I UZ 39/17, Legalis nr 1715469). Sąd Okręgowy zapatrywania te w pełni podziela. W § 9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22 października 2015 roku wymienione zostały sprawy o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, a od dnia 13 października 2017 roku uwzględniono także sprawy dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym. Sprawa o umorzenie składek nie należy żadnej z tych kategorii, jest bliższa rodzajowo sprawie o zapłatę. Przepis przewidujący stosunkowo niskie, ryczałtowe stawki w sprawach zakresu ubezpieczeń społecznych o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego ma na celu ochronę interesów świadczeniobiorców (osób pobierających świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, w szczególności pobierających emeryturę lub rentę, dodatki do emerytury lub renty oraz zasiłki z ubezpieczenia społecznego i rodzinnego). W przywołanych judykatach Sąd Najwyższy stwierdził, że brak jest przesłanek do przyjęcia, że przywilejem niższych wynagrodzeń dla pełnomocników mają być objęte sprawy, w których stronami są podmioty zobowiązane do płacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Nie chodzi w nich bowiem o świadczenia wypłacane ubezpieczonym z funduszu, lecz należności, które mają być wpłacane na dobro funduszu ubezpieczeń. Ze względu na szczególny charakter spraw, zasadę stawek ryczałtowych prawodawca wprowadził również do spraw, w których sporne jest podleganie ubezpieczeniom społecznym (tytuł).

Ponieważ składki nie są świadczeniami z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego lecz świadczeniami na to ubezpieczenie, Sąd Okręgowy zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego R. K. kwotę 5 400 zł, tj. w stawce przewidzianej w § 2 pkt 6 rozporządzenia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r. poz. 1964 t.j.).

Sędzia Stanisław Pilarczyk