Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Stanisław Pilarczyk

Protokolant: st.sekr.sądowy Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2024 r. w Kaliszu

odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 8 kwietnia 2024 r. Nr (...)

w sprawie A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę pomostową

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 8 kwietnia 2024 r., znak (...), w ten sposób, że przyznaje A. M. emeryturę pomostową począwszy od dnia 1 stycznia 2024 roku.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., na rzecz A. M. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 kwietnia 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił A. M. prawa do emerytury pomostowej przyjmując, że nie spełnia on wszystkich ustawowych kryteriów uzyskania prawa do dochodzonego świadczenia. Organ rentowy wskazał na brak wykonywania przez wnioskodawcę po dniu 31 grudnia 2008 roku prac w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych oraz brak legitymowania się na dzień 1 stycznia 2009 roku co najmniej 15-to letnim okresem takiej pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. M., reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i przyznanie odwołującemu prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Kaliszu ustalił, co następuje:

Odwołujący A. M. urodził się (...). Legitymuje się on okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 44 lat, 7 miesięcy i 22 dni. Wniosek o emeryturę pomostową złożył 8 stycznia 2024 roku.

(okoliczności bezsporne)

Od dnia 13 listopada 1981 roku do dnia 15 października 1982 roku odwołujący był zatrudniony jako pomocnik otworowy w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w W..

(dowód – świadectwo pracy odwołującego – k. 8 akt osobowych)

Na skutek zawartego porozumienia od dnia 18 października 1982 roku A. M. został zatrudniony jako pomocnik otworowy w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Z..

Od dnia 18 października 1982 roku do dnia 31 lipca 1988 roku odwołujący był zatrudniony jako pomocnik wiertacza – otworowy, od dnia 1 sierpnia 1982 roku do dnia 30 września 1990 roku jako pomocnik wiertacza – wieżowy, a od dnia 1 października 1990 roku do dnia 31 sierpnia 2000 roku jako pomocnik wiertacza dołowy. Okresy te pracodawca potraktował jako okresy pacy w szczególnych warunkach.

(dowód – umowa o pracę odwołującego z Przedsiębiorstwa (...) w Z. – k. 3 akt osobowych, świadectwo pracy odwołującego z dnia 31 sierpnia 2000 roku ze spółki (...) – akt osobowe odwołującego)

W 1998 roku Przedsiębiorstwo (...) z Z. przekształciło się w Spółkę z o.o. (...) w Z. i odwołujący, na podstawie art. 23 ¹ k.p., stał się jej pracownikiem.

(dowód – porozumienie – k. 28 akt osobowych)

Pracodawca A. M. – Przedsiębiorstwo (...) w Z., w arkuszu kwalifikacyjnym opisał następująco stanowisko jego pracy jako pomocnika wiertacza – bierze czynny udział w pracach wiertniczych w otworze, zgodnie ze sztuką wiertniczą, nadzoruje pracę urządzeń pompowych i oczyszczających płuczkę wiertniczą, ściśle współpracując z pracownikami brygady wiertniczej.

(dowód – arkusz kwalifikacyjny – opis pracy odwołującego – k. 26 akt osobowych)

A. M. od dnia 27 czerwca 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową, a 25 maja 1987 roku, po jej odbyciu, ponownie podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Z..

(dowód – świadectwo pracy odwołującego z dnia 16 kwietnia 2002 roku – akta osobowe odwołującego, angaż odwołującego – k. 9 akt osobowych odwołującego)

Zarówno Przedsiębiorstwo (...) w W. jak i Przedsiębiorstwo (...) w Z. zajmowały się poszukiwaniem nafty i gazu na terenie Polski.

Odwołujący, jako pomocnik wiertacza otworowy, dołowy, wieżowy pracował w brygadzie, gdzie brygadzistą był wiertacz, a on jako pomocnik wiertacza pracował bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej i gazu. Brygada, w której pracował, liczyła 8 osób. Pracował on bezpośrednio przy szybie wiertniczym, przy poszukiwaniu ropy naftowej i gazu. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, przez cały rok. Odwierty miały głębokość do 300 metrów. Praca A. M. była niebezpieczna, groziła wybuchem gazu i ropy, erupcją gazu czy ropy naftowej.

(dowód – zeznania świadka Z. W. z dnia 16 lipca 2024 roku [00:29:40] [00:52:48], zeznania odwołującego z dnia 16 lipca 2024 roku [00:02:12][00:26:00])

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny. Zarówno zeznania świadka Z. W., zeznania odwołującego w całości korespondują z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dokumentacji odwołującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Prace w szczególnych warunkach to w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku, wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze to w myśl art. 3 ust. 3 cytowanej ustawy prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Z kolei art. 49 powoływanej ustawy zawarty w rozdziale 9 zatytułowanym „Przepisy przejściowe, dostosowawcze i końcowe” w obecnym brzmieniu przewiduje, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Dla osób niespełniających warunku zatrudnienia po dniu 31 grudnia 2008 roku w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, ustawodawca przewidział możliwość nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ww. ustawy. Jednakże przepis ten stawia wymóg posiadania na dzień 1 stycznia 2009 roku co najmniej 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Zatem nie mogą to już być prace w szczególnych warunkach czy o szczególnym charakterze wymienione w ustawie o emeryturach i rentach, a jedynie te wskazane w ustawie pomostowej,

Poza sporem jest, że Odwołujący A. M.. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 13 listopada 1981 roku do 31 sierpnia 2000 roku jego obowiązki odwołującego polegały na wykonywaniu prac wiertniczych, przy poszukiwaniu surowców to jest ropy naftowej i gazu ziemnego na stanowisku pomocnika wiertacza (wykaz A, dział I, poz. 4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z roku 1983, w związku z zapisem poz. 4, pkt 23 załącznika A do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach). Charakter pracy odwołującego po dniu 1 stycznia 1999 roku aż do 31 sierpnia 2000 roku nie ulegał zmianie. Odwołujący cały czas wykonywał obowiązki pomocnika wiertacza w terenie a jego stałym miejscem pracy w czasie obejmującym zasadniczą całą dniówkę roboczą była wiertnia do poszukiwania ropy naftowe i gazu ziemnego. Należało zatem ocenić czy taka praca straciła przymiot pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, także po dniu 31 grudnia 2008 roku. Prace w szczególnych warunkach, w rozumieniu zapisów ustawy o emeryturach pomostowych zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do tejże ustawy. Pod pozycją 26 i 27 określono jako prace w szczególnych warunkach w rozumieniu ustaw o emeryturach pomostowych prace bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej lub gazu i prace bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej i gazu zimnego. W sposób istotny, w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, ograniczono zakres tych prac w kontekście ich definiowania, jako prace wykonywane w warunkach szczególnych. Uznano za takie, jedynie prace wykonywane bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej lub gazu ziemnego oraz bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej lub gazu ziemnego. Nie ulega najmniejszej wątpliwości ograniczenie podmiotowe nowego uregulowania w porównaniu z tym istniejącym na gruncie przywołanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z 6 lutego 1983 roku. Z nowych unormowań korzystać bowiem mogą jedynie osoby zaangażowane w poszukiwanie, a następnie eksploatację złóż ropy naftowej lub gazu ziemnego czego w poprzednim unormowaniu nie było bo warunki szczególne występowały przy wymienionych w wykazie A dział I pkt 4 pracach przy poszukiwaniu surowców i wody. Oczywistym jest, że zakres tego ostatniego unormowania obejmował więc szerszą grupę osób niż ta objęta ustawą o emeryturach pomostowych.

Nie ulega wątpliwości, że urządzenia wiertnicze stosowane przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej czy gazu ziemnego składają się z osprzętu i narzędzi wiertniczych. Zasadniczym elementem zespołu wiertniczego są świdry i osprzęt pozwalający na wnikanie świdra w głąb gruntu. Osoby obsługujące takie urządzenia znajdują się w grupie osób objętych zakresem załącznika nr 1 pkt 26 ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd także nie traci z pola widzenia, iż w okresie od dnia 27 kwietnia 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku odwołujący odbył zasadniczą służbę wojskową. Także czas służby wojskowej winien zostać zaliczony odwołującemu do okresu pracy w warunkach szczególnych Podkreślić należy, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu uprawniającego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Takie doliczenie jest możliwe tylko wówczas, gdy zainteresowany podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska (por. postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 29 maja 2019 roku, II UK 188/18).

W uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku, sygnatura II UZP 6/13, wskazano, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku, o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst, Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Identyczne stanowisko co Sąd Najwyższy w cytowanej uchwale z dnia 16 października 2013 roku, zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 23 października 2013 roku (III AUa 98/13, Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych).

Wnioskodawca przed rozpoczęciem służby wojskowej pracował w szczególnych warunkach, wykonując pracę betoniarza i spawacza, a praca ta jest pracą w szczególnych warunkach, a po zakończeniu służby wojskowej, w terminie 30 dni, zgłosił zwój powrót na poprzednie stanowisko pracy i został ponownie na nim zatrudniony. Dlatego należało zaliczyć wnioskodawcy również okres zasadniczej służby wojskowej do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

W dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych odwołujący miał wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, art. 49 tejże ustawy ponad 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych to jest od 13 listopada 1981 roku do 15 października 1982 roku i od 18 października 1982 roku do 31 sierpnia 2000 roku. Pozostałe warunki odnośnie emerytury pomostowej nie były sporne.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Dlatego Sąd określił prawo do pomostowej od miesiąca i roku, w którym ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową , czyli od dnia 1stycznia 2024 roku.

Mając powyższe na uwadze powyższe okoliczności, odwołanie A. M., jako uzasadnione prowadziło do zmiany zaskarżonej decyzji jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku mając na uwadze przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie

Stanisław Pilarczyk